امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف و ماه رمضان
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «ماه رمضان برترین ماه سال قمری است.» هم چنین در جایی دیگر ایشان فرموده : «مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف سید و آقاست.»
اگر امروز امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف برترین و کامل ترین انسان روی زمین است و ماه رمضان هم بهترین ماه خداست، پس باید بین این دو پیوندی عمیق باشد. اگر ماه رمضان، ماه ویژه سیر و سلوک است، پس باید با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشّریف که برترین سالک و رهروی خداست، پیوندی خاص وجود داشته و بین سلوک معنوی ما در این ماه با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشّریف هم رابطه ویژه ای باشد.
چهل حدیث ماه مبارک رمضان در باب ثواب روزه و آداب روزه دار
1- پايه هاى اسلام
قال الباقر عليه السلام: بنى الاسلام على خمسة اشياء، على الصلوة و الزکاة و الحج و الصوم و الولايه.
امام باقر عليه السلام فرمود: اسلام بر پنج چيز استوار است، برنماز و زکات حج و روزه و ولايت (رهبرى اسلامى).فروع کافى، ج 4 ص 62، ح 1
2- فلسفه روزه
قال الصادق عليه السلام: انما فرض الله الصيام ليستوى به الغنى و الفقير.
امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند روزه را واجب کرده تا بدين وسيله دارا و ندار (غنى و فقير) مساوى گردند.
من لا يحضره الفقيه، ج 2 ص 43، ح 1
3-روزه آزمون اخلاص
قال اميرالمومنين عليه السلام: فرض الله ... الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق امام
على عليه السلام فرمود: خداوند روزه را واجب کرد تا به وسيله آن اخلاص خلق را بيازمايد. نهج البلاغه، حکمت 252
4-روزه ياد آور قيامت
قال الرضا عليه السلام: انما امروا بالصوم لکى يعرفوا الم الجوع و العطش فيستدلوا على فقر الاخر.
امام رضا عليه السلام فرمود: مردم به انجام روزه امر شده اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگى آخرت را بيابند. وسائل الشيعه، ج 4 ص 4 ح 5 علل الشرايع، ص 10
5-روزه زکات بدن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله لکل شيئى زکاة و زکاة الابدان الصيام.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: براى هر چيزى زکاتى است و زکات بدنها روزه است. الکافى، ج 4، ص 62، ح 3
6-روزه سپر آتش
قال رسول الله صلى الله عليه و آله: الصوم جنة من النار.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: روزه سپر آتش (جهنم) است. «يعنى بواسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود.» الکافى، ج 4 ص 162
7-اهميت روزه
الصوم فى الحر جهاد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: روزه گرفتن در گرما، جهاد است. بحار الانوار، ج 96، ص 257
8-روزه نفس
قال اميرالمومنين عليه السلام
صوم النفس عن لذات الدنيا انفع الصيام.
اميرالمومنان على عليه السلام فرمود: روزه نفس از لذتهاى دنيوى سودمندترين روزه هاست. غرر الحکم، ج 1 ص 416 ح 64
9-روزه واقعى
قال اميرالمومنين عليه السلام
الصيام اجتناب المحارم کما يمتنع الرجل من الطعام و الشراب.
امام على عليه السلام فرمود: روزه پرهيز از حرامها است همچنانکه شخص از خوردنى و نوشيدنى پرهيز مى کند. بحار ج 93 ص 249
10-برترين روزه
قال اميرالمومنين عليه السلام
صوم القلب خير من صيام اللسان و صوم اللسان خير من صيام البطن.
امام على عليه السلام فرمود: روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است. غرر الحکم، ج 1، ص 417، ح 80
11-روزه چشم و گوش
قال الصادق عليه السلام
اذا صمت فليصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک.
امام صادق عليه السلام فرمود: آنگاه که روزه مى گيرى بايد چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه دار باشند.«يعنى از گناهان پرهيز کند.»
12-روزه اعضا و جوارح
عن فاطمه الزهرا سلام الله عليها
ما يصنع الصائم بصيامه اذا لم يصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه.
حضرت زهرا عليها السلام فرمود: روزه دارى که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نکرده روزه اش به چه کارش خواهد آمد.
13-روزه ناقص
قال الباقر عليه السلام
لا صيام لمن عصى الامام و لا صيام لعبد ابق حتى يرجع و لا صيام لامراة ناشزة حتى تتوب و لاصيام لولد عاق حتى يبر.
امام باقر عليه السلام فرمود: روزه اين افراد کامل نيست:
1 - کسى که امام (رهبر) را نافرمانى کند.
2 - بنده فرارى تا زمانى که برگردد.
3 - زنى که اطاعت شوهر نکرده تا اينکه توبه کند.
4 - فرزندى که نافرمان شده تا اينکه فرمانبردار شود.
14-روزه بى ارزش
قال اميرالمومنين عليه السلام
کم من صائم ليس له من صيامه الا الجوع و الظما و کم من قائم ليس له من قيامه الا السهر و العناء.
امام على عليه السلام فرمود: چه بسا روزه دارى که از روزه اش جز گرسنگى و تشنگى بهره اى ندارد و چه بسا شب زنده دارى که از نمازش جز بيخوابى و سختى سودى نمى برد.
15-روزه و صبر
عن الصادق عليه السلام فى قول الله عزوجل
«واستعينوا بالصبر و الصلوة »
قال: الصبر الصوم.
امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند عزو جل که فرموده است: از صبر و نماز کمک بگيريد، صبر، روزه است.
16-روزه و صدقه
قال الصادق عليه السلام
صدقه درهم افضل من صيام يوم.
امام صادق عليه السلام فرمود: يک درهم صدقه دادن از يک روز روزه مستحبى برتر و والاتر است.
17-پاداش روزه
قال رسول الله صلى الله عليه و آله: قال الله تعالى ; الصوم لى و انا اجزى به
رسول خدا فرمود خداى تعالى فرموده است: روزه براى من است و من پاداش آن را مى دهم.
18-جرعه نوشان بهشت
قال رسول الله صلى الله عليه و آله ; من منعه الصوم من طعام يشتهيه کان حقا على الله ان يطعمه من طعام الجنة و يسقيه من شرابها.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: کسى که روزه او را از غذاهاى مورد علاقه اش باز دارد برخداست که به او از غذاهاى بهشتى بخورانند و از شرابهاى بهشتى به او بنوشاند.
19-خوشا بحال روزه داران
قال رسول الله صلى الله عليه و آله: طوبى لمن ظما او جاع لله اولئک الذين يشبعون يوم القيامة
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خوشا بحال کسانى که براى خدا گرسنه و تشنه شده اند اينان در روز قيامت سير مى شوند. .
20-مژده به روزه داران
قال الصادق عليه السلام ; من صام لله عزوجل يوما فى شدة الحر فاصابه ظما و کل الله به الف ملک يمسحون وجهه و يبشرونه حتى اذا افطر.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر کس که در روز بسيار گرم براى خدا روزه بگيرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را مى گمارد تا دست به چهره او بکشند و او را بشارت دهند تا هنگامى که افطار کند.
21-شادى روزه دار
قال الصادق عليه السلام: للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه
امام صادق عليه السلام فرمود: براى روزه دار دو سرور و خوشحالى است:
1 - هنگام افطار 2 - هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و در قيامت)
22-بهشت و باب روزه دارن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله 7; ان للجنة بابا يدعى الريان لا يدخل منه الا الصائمون.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: براى بهشت درى است بنام (ريان) که از آن فقط روزه داران وارد مى شوند. وسائل الشيعه، ج 7 ص 295، ح 31.
23-دعاى روزه داران
قال الکاظم (عليه السلام): دعوة الصائم تستجاب عند افطاره
امام کاظم (عليه السلام) فرمود: دعاى شخص روزه دار هنگام افطار مستجاب مى شود.
24-بهار مومنان
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله):
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: زمستان بهار مومن است از شبهاى طولانى اش براى شب زنده دارى واز روزهاى کوتاهش براى روزه دارى بهره مى گيرد.
25-روزه مستحبى
قال الصادق (عليه السلام): من جاء بالحسنة فله عشر امثالها من ذلک صيام ثلاثة ايام من کل شهر.
امام صادق عليه السلام فرمود: هر کس کار نيکى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است.
26-روزه ماه رجب
قال الکاظم (عليه السلام): رجب نهر فى الجنه اشد بياضا من اللبن و احلى من العسل فمن صام يوما من رجب سقاه الله من ذلک النهر.
امام کاظم (عليه السلام) فرمود: رجب نام نهرى است در بهشت از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر هرکس يک روز از ماه رجب را روزه بگيرد خداوند از آن نهر به او مى نوشاند. من لا يحضره الفقيه ج 2 ص 56 ح 2
27-روزه ماه شعبان
من صام ثلاثة ايام من اخر شعبان و وصلها بشهر رمضان کتب الله له صوم شهرين متتابعين.
امام صادق (عليه السلام) فرمود: هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگيرد و به روزه ماه رمضان وصل کند خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برايش محسوب مى کند. وسائل الشيعه ج 7 ص 375،ح 22
28-افطارى دادن
قال الصادق (عليه السلام)
من فطر صائما فله مثل اجره 7;
امام صادق (عليه السلام) فرمود: هر کس روزه دارى را افطار دهد، براى او هم مثل اجر روزه دار است.
29-افطارى دادن
قال الکاظم (عليه السلام)
فطرک اخاک الصائم خير من صيامک:
امام کاظم (عليه السلام) فرمود: افطارى دادن به برادر روزه دارت از گرفتن روزه (مستحبى) بهتر است.
30-روزه خوارى
قال الصادق (عليه السلام) : من افطر يوما من شهر رمضان خرج روح الايمان منه وسائل الشيعه، ج 7 ص 181، ح 4 و 5
من لا يحضره الفقيه ج 2 ص 73، ح 9
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس یک روز ماه رمضان را(بدون عذر)، بخورد- روح ایمان از او جدا می شود
31-رمضان ماه خدا
قال اميرالمومنين (ع) : شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهرى
امام على (عليه السلام) فرمود: رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است.
32-رمضان ماه رحمت
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله): ... و هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار.
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: بحار الانوار، ج 93، ص 342
33-فضيلت ماه رمضان
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله)
ان ابواب السماء تفتح فى اول ليلة من شهر رمضان و لا تغلق الى اخر ليلة منه
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مى شود و تا آخرين شب آن بسته نخواهد شد.
34-اهميت ماه رمضان
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله)
لو يعلم العبد ما فى رمضان لود ان يکون رمضان السنة
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: اگر بنده «خدا» مى دانست كه در ماه رمضان چيست(چه بركتى وجود دارد)دوست مى داشت كه تمام سال، رمضان باشد.
بحار الانوار، ج 93، ص 346
35-قرآن و ماه رمضان
قال الرضا (عليه السلام)
من قرا فى شهر رمضان اية من کتاب الله کان کمن ختم القران فى غيره من الشهور.
امام رضا (عليه السلام) فرمود:
هر کس ماه رمضان يک آيه از کتاب خدا را قرائت کند مثل اينست که درماههاى ديگر تمام قرآن را بخواند.
36-شب سرنوشت ساز
قال الصادق (عليه السلام)
راس السنة ليلة القدر يکتب فيها ما يکون من السنة الى السنة.
امام صادق (عليه السلام) فرمود:
آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آينده نوشته مى شود.
37-برترى شب قدر
قيل لابى عبد الله (عليه السلام)
کيف تکون ليلة القدر خيرا من الف شهر؟ قال: العمل الصالح فيها خير من العمل فى الف شهر ليس فيها ليلة القدر.
از امام صادق (عليه السلام) سوال شد: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟
حضرت فرمود: کار نيک در آن شب از کار در هزار ماه که در آنها شب قدر نباشد بهتر است.
38-تقدير اعمال
قال الصادق (عليه السلام)
التقدير فى ليلة تسعة عشر و الابرام فى ليلة احدى و عشرين و الامضاء فى ليلة ثلاث و عشرين.
امام صادق (عليه السلام) فرمود:
برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام مى گيرد و تصويب آن در شب بيست ويکم و تنفيذ آن در شب بيست سوم.
39-احياء شب قدر
عن فضيل بن يسار قال:
کان ابو جعفر (عليه السلام) اذا کان ليلة احدى و عشرين و ليلة ثلاث و عشرين اخذ فى الدعا حتى يزول الليل فاذا زال الليل صلى.
فضيل بن يسار گويد:
امام باقر (عليه السلام) در شب بيست و يکم و بيست سوم ماه رمضان مشغول دعا مى شد تا شب بسر آيد و آنگاه که شب به پايان مى رسيد نماز صبح را مى خواند. وسائل الشيعه، ج 7، ص 260، ح 4
40-زکات فطره
قال الصادق (عليه السلام) ;)
ان من تمام الصوم اعطاء الزکاة يعنى الفطرة کما ان الصلوة على النبى (صلى الله عليه و آله) من تمام الصلوة.
امام صادق (عليه السلام) فرمود:
تکميل روزه به پرداخت زکاة يعنى فطره است، همچنان که صلوات بر پيامبر (صلى الله عليه و آله) کمال نماز است.
وسائل الشيعه، ج 6 ص 221، ح 5
منبع : شیعه آنلاین
شرحی بر دعاى افتتاح
سید بن طاووس در كتاب «ألاقبال بالأعمال الحسنه» به سند خویش این دعا را از كتاب دعاى ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عمرى نقل كرده و مى نویسد: در این كتاب دعاهاى بسیارى وجود دارد كه ابوجعفر محمدبن عثمان به خواندن آن اهتمام داشته است.
نام‌های ماه مبارک رمضان در صحیفه سجادیه
«وَ الحَمْدُ لله الّذی جَعَل مِنْ تِلكَ السُّبُل شَهْرَهُ شَهْرَ رَمضان، شَهْرَ الصّیامِ وَ شَهْرَ الاسلام وَ شَهْرَ الطّهور و شَهْرَ التمحیص و شَهْر القیام».[1]
1- ماه رمضان
اوّلین نامی که امام سجاد(علیه السلام) بیان می فرماید «رمضان» است، معروف‌ترین و رایج‌ترین نام برای این ماه نیز همین نام است.
کلمه «رمضان» و «رمض» واژه ای عربی است، به معنای تابش شدید آفتاب که حالت سوزندگی دارد. برخی احتمال می‌دهند علت نام‌گذاری این ماه به «رمضان» در ظاهر و باطن، معنای لغوی این کلمه است. «رمض» یعنی: حرارت شدید و مؤثر و ریشه‌سوز.[2]
عده‌ای عقیده دارند فریضه روزه، برای اولین بار در ماهی واقع شد که گرمای هوا شدید و طاقت فرسا بود. لذا این ماه را «رمضان» نامیدند. در قرآن مجید نیز همین نام برای این ماه بیان شده است. پیامبر بزرگ اسلام(صلی الله علیه وآله) علت نام‌گذاری این ماه را این‌گونه بیان کرد:
«إِنَّمَا سُمِّيَ رَمَضَانُ رَمَضَانَ لِأَنَّهُ تُرْمَضُ فِيهِ الذُّنُوبُ أَيْ تُحْرَق».[3]
این ماه را رمضان نام نهادند بدین جهت که نورانیت و حرارت این ماه، گناهان گذشته را می‌سوزاند و صفحات سیاه پرونده را سفید میکند.
حال چه کسی اهل رمضان است؟ اهل رمضان آن کسی است که روزه گرفتن، انس با قرآن کریم و قدم گذاشتن در مجالس الهی برای کسب معارف الهی در او حال معنوی ایجاد کند؛ این حال معنوی او را به حرکت وادارد و حرکت موجب تجدید نظر در اعمال گذشته و تغییر در رفتار آینده‌اش شود. این همه نتیجه اتصال به ماه مبارک رمضان است. اهل رمضان در پی تقرب جستن به خداست، رو به سوی خدا میکند و به دنبال پاک‌سازی درونی و برونی است. حرارت این ماه کوه‌های گناه را ذوب میکند، جان آدمی را ناب و خالص می‌گرداند و قلب انسان را از علف‌های هرزه گناه پاک میکند؛ علف‌هایی خشک که نه سبزی و طراوت و نه سودی دارد و نه سیرکننده است، انعکاسش در روز قیامت به تعبیر قرآن کریم «ضریع»[4] است.
نافرمانی خدا و گناه همانند پاشیدن دانه در زمین روح آدمی است که وقتی رشد و نمو میکند، محصولش خشک است و سبزی و خرّمی ندارد. برخی از زمین‌ها قبل از فصل کشت، پر از نیِ خشک می‌شود. کشاورزان برای پاک‌سازی زمین اقدام به سوزاندن و از بین بردن تمام نی‌ها می‌کنند. همه را به آتش می‌کشند تا زمین آماده کشت و زرع مجدد شود، در ماه مبارک رمضان نیز تمام علف‌های هرز گذشته که مانع رشد آدمی است با روزه داری، حضور در مسجد، انس با قرآن، کسب معرفت بیشتر و حرکت به سمت خدایی‌شدن، سوزانده می‌شود. با این توضیح وجه نام‌گذاری این ماه به «رمضان» روشن می‌شود.
2- ماه صیام
رمضان ماه روزه است. درباره حقیقت روزه و اهمیت روزه‌داری مطالب فراوانی می‌توان مطرح کرد، اما در اینجا تنها به یک روایت زیبا پیرامون روزه اکتفا می‌شود؛ رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود كه خداوند متعال فرموده است:
«روزه براى من است و من خود جزاى آن مى شوم و جزاى آن را مى دهم. روزه خواسته‌هاى نفسانى و شهوات طبع را از بين مى برد. روزه آینه دل را صفا مى دهد، اعضا و جوارح را پاك مى سازد، ظاهر و باطن را آباد مى كند، انسان را در مقابل نعمت هاى پروردگار متعال سپاسگزار قرار مى دهد، و موجبات دستگيرى از نيازمندان و احسان بر فقرا را فراهم مى كند، حالت خضوع و خشوع قلب و گريه و تضرع را ايجاد مى نمايد، يگانه وسيله توجه و پناه به سوى خداوند مهربان است، موجب انقطاع و اعراض از مخلوقات بوده و اهتمام انسان را از غير راه حق مصروف مى دارد، سبب مى شود كه بر حسنات و اعمال خير انسان افزوده شده و به همان نسبت از كارهاى بد و ناشايست كه مخالف صلاح و روحانيت و سعادت است كاسته شود. در روزه گرفتن فواید بي‌شمار است، و همين اندازه كه اشاره شد براى اشخاص عاقل و خردمند كه توفيق عمل به اين عبادت مهم را پيدا كرده اند كفايت خواهد كرد.»[5]
3- ماه اسلام
نام دیگری که حضرت برای این ماه بیان کرد، ماه اسلام است. اسلام؛ یعنی تسلیم حق شدن و بریدن از همه قیدها و مکتب‌های باطل، شیاطین درونی و برونی وگرایش‌های نادرست شرق و غرب.
شایسته است انسان در این ماه به پروردگار خود عرض کند که من خود را به تو واگذار کردم، تنها بندة تو هستم و تنها سر به دامن تو می‌گذارم. این‌گونه خدای را بخواند که ای خدای مهربان و عزیز! دوست ندارم از تو جدا شوم، دست در دست دیگری گذارم و به دنبال غیر تو روم.
این‌گونه تسلیم حق شدن، همان است که خداوند متعال در قرآن کریم در وصف حضرت ابراهیم(علیه السلام) فرمود:
إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ [6]
و پروردگارش به او گفت: تسليم شو. گفت: من در برابر پروردگار جهانيان تسليم هستم.
رمضان، ماه ابراهیم شدن است. اگر ابراهیم شویم، ترسی از آتش نمرود و نمرودیان، نخواهیم داشت و هجوم هیچ خطری ما را به مخاطره نمی‌اندازد. خطرات و هجمه‌های زیادی در زمان انبیاء متوجه مردم شد، بعد از رحلت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) نیز هجمه‌های فراوانی صورت گرفت. نتیجه آن شد که مردم زیادی از صراط مستقیم، منحرف شدند. تنها کسانی در راه ماندند که ابراهیم‌گونه، تسلیم حق شدند و به راستی اسلام آوردند. رمضان ماه اسلام و تسلیم است، ماه واگذارکردن خود به خداست.
معنای دیگری نیز برای اسلام گفته‌اند و آن آشتی کردن است.[7] رمضان، ماه آشتی کردن با خداست. یازده ماه به قهر کردن، پشت پا زدن، سستی و کسالت سپری شد، حال وقت آشتی فرارسیده است. وجود مقدس حضرت دوست نیز اهل ردکردن آشتی بندگان خود نیست؛ بلکه شوق به این کار دارد، او منتظر است، دست آشتی را ابتدا او دراز کرده است.
در این ماه هیچ گنهکاری نباید دچار ترس و یأس و تردید شود از این که بعد این همه معصیت بیاید به درگاه خداوند یا نه؟ آیا مورد پذیرش قرار می‌گیرد یا نه؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود:
«قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ»[8]
این ماه، ماه خداست. ماه خداوندی که کریم، رحیم و غفور است. صاحب این ماه وقتی این‌گونه بود دیگر جایی برای تردید باقی نمی‌ماند. در طول تاریخ انسان‌هایی بسیار بدتر از ما بوده اند که با پروردگار آشتی کردند. خدا هم آشتی آنها را پذیرفت.
معنای دیگری که برای ماه اسلام گفته‌اند، این است که این ماه، ماه اطاعت و بندگی است که بنده بیش از پیش باید به رابطه خود و خدا پرداخت. وقتی این‌گونه شد، یازده ماه دیگر خداوند به بنده خود می‌پردازد. این ماه یازده ماه دیگر را بیمه میکند.
4- ماه طهور
چهارمین نامی که حضرت زین العابدین(علیه السلام) در دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه، برای این ماه بیان فرمود، ماه «طهور» است. ماه پاکیزگی و پاک شدن از مال، عمل و حالت حرام است. اگر مال غیری پیش اوست به صاحبش برگرداند، اگر عمل شیطانی در او هست، از آن عمل توبه کند. اگر دل کسی را شکست، دلش را به‌دست آورد . ماهی است که باید خود را طاهر کرد. ماه طهارت مال، بدن، نفس، قدم، زبان، چشم، گوش و ماه طهارت قلب است.
5- ماه قیام
نام دیگری که برای این ماه در این دعای شریف ذکر شد، «ماه قیام» است. قیام در اینجا به صورت مطلق و بدون هرگونه قیدی بیان شد.
پی نوشت؛
[1] . صحیفه سجادیه: دعای 44؛ « و سپاس خدای را که از جمله آن راه‌ها، ماه خود ماه رمضان را قرار داد؛ ماه روزه، ماه اسلام، ماه طهارت، ماه آزمایش، ماه قیام.»
[2] . المنجد: ذیل ماده «رَمِض».
[3] . مستدرک الوسائل: 7/484.
[4] . ضریع گیاهی است که تمام حیوانات از خوردن آن امتناع می‌ورزند، مگر وقتی که شتر خیلی گرسنه باشد، چیزی پیدا نکند و این ضریع را در بیابان های عربی پیدا کند، آن‌وقت مقداری از این علف خشک، تیغ دار و ضربه زننده را می خورد و باخوردن آن تمام لثه، زبان و دهانش خون‌آلود می شود. نمونه چنین علفی در زمین جهنم می‌روید که اهل جهنم از شدت گرسنگی وتشنگی به خوردن آن روی می‌آورند. بحارالانوار: 7/169؛ مجمع البیان: 10/336؛ تفسیر قُرطُبی: 10/7119.
در مورد غذای جهنمیان در قرآن از «ضریع»، «زقوم»، و «غسلین» نام برده شده است که علاقه مندان به این مباحث می توانند به «تفسیر حکیم» استاد انصاریان مراجعه نمایند.
[5] . مصباح الشريعة، ترجمه مصطفوى: 84؛ قال رسول اللَّه قال اللَّه تعالى: «الصَّوْمُ لِي وَ أَنَا أَجْزِي بِهِ وَ الصَّوْمُ يُمِيتُ مُرَادَ النَّفْسِ وَ شَهْوَةَ الطَّبْعِ وَ فِيهِ صَفَاءُ الْقَلْبِ وَ طَهَارَةُ الْجَوَارِحِ وَ عِمَارَةُ الظَّاهِرِ وَ الْبَاطِنِ وَ الشُّكْرُ عَلَى النِّعَمِ وَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْفُقَرَاءِ وَ زِيَادَةُ التَّضَرُّعِ وَ الْخُشُوعِ وَ الْبُكَاءِ وَ حَبْلُ الِالْتِجَاءِ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى وَ سَبَبُ انْكِسَارِ الْهِمَّةِ وَ تَخْفِيفِ السَّيِّئَاتِ وَ تَضْعِيفِ الْحَسَنَاتِ وَ فِيهِ مِنَ الْفَوَائِدِ مَا لَا يُحْصَى وَ كَفَى بِمَا ذَكَرْنَاهُ مِنْهُ لِمَنْ عَقَلَهُ وَ وُفِّقَ لِاسْتِعْمَالِهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى.».
[6] . بقره (2): 131.
[7] . المنجد: ذیل «سِلم و صداقة».
[8] . الأمالی «صدوق»: 93؛ روضة الواعظین: 2/345.
منبع: کتاب حسنات و سیئات ،نوشته استاد حسین انصاریان.
ماه شعبان ماه آخر سال مؤمنان
ماه شعبان در شُرُف انقضاست. به استقبال ماه مبارک رمضان باید برویم. مستحضرید یک سال طبیعی هست که اول فروردین، گیاهان و درخت ها سرسبز می شوند، اول سال است؛ اما بر اساس ادعیه، بر اساس روایات، اول سال برای کسی که بحث های اخلاقی دارد، اهل سیر و سلوک است، اول ماه مبارک رمضان است. در دعاها، در روایات «غرّةالشّهور» هست،[1] «غرةالسنة» هست، «رأس السنة»[2] هست دعاهایی که در اول ماه مبارک رمضان هست تعبیرات فراوانی دارد که این اول سال است، آغاز سال است و مانند آن. برای کسی که می خواهد بر اساس علوم انسانی و انسانیت خودش ارزیابی کند، اول ماه مبارک رمضان خودش را آماده می کند و آخر ماه شعبان هم آخر سال است و اگر جناب حافظ و امثال حافظ گفت:
ماه شعبان نده از دست قدح کاین خورشید٭٭٭ از نظر تا شب عید رمضان خواهد شد[3]
یعنی چند روز بیشتر فرصت ندارید کسی که حساب مالی دارد یک تاجر بالأخره آخر سال باید سود و زیان خودش را حساب کند. ماه شعبان، آخر سال ماست؛ یعنی سال اخلاقی ما، سال اعمال ما، سال اعتقاد ما که این سال چه کار کردیم.
اینکه در دعاهای ماه شعبان است: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکنْ غَفَرْتَ لَنَا فِیمَا مَضَی مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِی مِنْهُ»[4] همین است. دعاهای ماه شعبان این است خدایا! اگر تاکنون ما مورد لطف تو نبودیم آمرزیده نشده بودیم از این به بعد دیگر ما را بیامرز؛ الآن اگر رفتیم، رفتیم، اگر ـ معاذ الله ـ مرگ، پوسیدن بود و از بین رفتن بود حساب و کتابی نبود، اما مرگ از پوست به در آمدن است. اوّلین سؤالی که از ما می کنند می گویند عمرت را در چه راهی صرف کردی؟ ما باید جواب نقد داشته باشیم چون مرگ، زندگی است و مرگ، از پوست به در آمدن است نه پوسیدن، باید جواب نقد داشته باشیم که چه کار کردیم این است که بسیاری از بزرگان این دهه آخر شعبان که می شود تمام تلاش و کوشش آنها این است که سود و زیانشان را مشخص کنند که من این یک سال چه کردم با چه وضعی می خواهم مهمان خدای سبحان بشوم، چون در ماه پربرکت رمضان که ماه «ضیافت الرحمان» است انسان یا در آن زمین مهمان خداست به نام سرزمین وحی یا در این زمان مهمان خدا به نام ماه مبارک رمضان است. یا ما باید مهمان خدا باشیم در این دو مقطع یا میزبان خدای سبحان باشیم که جمع هر دو را شاید. چه وقت ما میزبان خدا هستیم و چه وقت خدا مهمان ماست فرمود: «أَنَا عِندَ المُنکسِرَة قُلُوبُهُم»[5] کسی که قلب شکسته دارد با خدا اهل مناجات است با خدا راز و نیاز دارد، می گوید: «من الهی هو الله گویم»، با قلب شکسته همیشه تا مظهر او بشود، این میزبان خداست. اگر کسی این توفیق را داشت که خدا مهمان اوست، یعنی لطف خدا و اگر این را نداشت لااقل در آن سرزمین یا در این زمان، خودش را دریابد، پایان ماه شریف شعبان این است و بهترین فرصت عمل به قرآن، قرائت قرآن، راهنمایی گرفتن از دستورات قرآن کریم که بعضی از آیات را این ریاست محترم هم قرائت فرمودند.
مرحوم ابن بابویه قمی در کتاب شریف امالی از وجود مبارک پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل کرد که «الْحَافِظُ لِلْقُرْآنِ الْعَامِلُ بِهِ مَعَ السَّفَرَةِ الْکرَامِ الْبَرَرَةِ»[6] کسی که قرآن را حفظ کند، به قرآن عمل می کند این با فرشته های الهی محشور می شود، چون در قرآن دارد وحی که نازل می شود ﴿بِأَیدِی سَفَرَةٍ ٭ کرَامٍ بَرَرَةٍ﴾[7] فرشته هایی هستند که وحی را می آورند، چنین کسی در قوس صعود با آنها که در قوس نزول قرآن را می آورند هماهنگ می شود، چه بهتر که ما فرشته منش زندگی کنیم، یک جامعه فرشته منش نه بیراهه می رود نه راه کسی را می بندد. ما بارها به عرض دوستان رساندیم اگر با تعاون و گذشت و محبّت زندگی کردیم، جامعه ما آباد است.
هر کدام از ما مخصوصاً جوان هایی که قلب شفاف و صاف تری دارند هم به یاد خودشان باشند، هم ما را فراموش نکنند هم گذشته ها را فراموش نکنند. کشور فقط با قرآن و عترت اداره می شود و دیگر هیچ! بشر را بشرآفرین اداره می کند و بس! جهان را جهان آفرین اداره می کند و بس!
پی نوشت ها
[1] من لا یحضره الفقیه، ج2، ص99؛ «فَغُرَّةُ الشُّهُورِ شَهْرُ اللَّهِ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَان».
[2] اقبال الاعمال، ج1، ص31؛ «رَأسُ السَّنة شَهرُ رَمَضَان».
[3] دیوان حافظ، غزل شماره164.
[4] وسائل الشیعه، ج10، ص301.
[5] منیة المرید، ص123.
[6] الامالی(للصدوق)، متن، ص59.
[7] سوره عبس، آیات 15 و 16.
منبع: اسرا
پخش زنده رادیو ترتیل
رادیو ترتیل تا پایان ماه مبارک رمضان از ساعت ۶ صبح تا ساعت ۲۴ یک جزء قرآن کریم را ۱۶ مرتبه تکرار خواهد کرد.
این رادیو بر روی موج اف ام ردیف ۹۵.۵ قابل دریافت است ،
همچنین علاوه بر گیرینده‌های رادیویی، از طریق گیرنده‌های تلویزیونی رادیونما و «اپلیکیشن ایران صدا» نیز قابل دریافت است.
